คอลัมน์ ศิลปวัฒนธรรม-บันเทิง / นสพ.โคราชคนอีสาน / วิวัย จิตต์แจ้ง
‘สุเทพ วงศ์กำแหง’ ศิลปินแห่งชาติ
ตำนานภาพยนตร์คลาสสิก ‘สวรรค์มืด’
ขึ้นทะเบียนมรดกภาพยนตร์ของชาติ ตั้งแต่ปี ๒๕๕๕

ผู้เขียนมาโคราชครั้งใด ต้องมากราบไหว้ย่าโมเพื่อเป็นสิริมงคล และจะนึกถึงบุคคลสองท่านที่มีชื่อเสียงระดับประเทศ ถือเป็นตำนานของเมืองโคราช สองท่านนี้เกิดที่ ต.สูงเนิน อ.สูงเนิน จ.นครราชสีมา บ้านอยู่ใกล้กัน เป็นเพื่อนสนิทกันตั้งแต่เรียนหนังสือ

ท่านแรกคือ ครูสุเทพ วงศ์กำแหง “ฉายานักร้องเสียงขยี้แพรในฟองเบียร์” ครูสุเทพ ได้รับเชิดชูเกียรติให้เป็น ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (เพลงไทยสากล-ขับร้อง) ปี ๒๕๓๓ และได้รับโล่เกียรติยศ บุคคลดีเด่นแห่งปี ๒๕๕๙ (Person of the Year 2016) จาก สมาพันธ์สื่อมวลชนพันธมิตรนครราชสีมา

ท่านที่สองคือ ประเดิม เขมะศรีสุวรรณ อดีตพิธีกรระดับประเทศ ฉายา ‘โฆษกทั่วราชอาณาจักร’ สมัยนั้นเวลาประกวดนางสาวไทยจะเห็นท่านเป็นพิธีกรแทบทุกเวที เป็นนักเขียน สื่อมวลชนนิตยสารดาราชื่อดัง เขียนหนังสือ “ผ้าขาวม้าแดง...” ประวัติชีวิตของ จอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ อดีตนายกรัฐมนตรี ท่านเป็นอดีตผู้จัดการฝ่ายประชาสัมพันธ์โรงแรมชวลิตแอมบาสซาเดอร์ ผู้เขียนเคยทำหน้าที่เป็นผู้ช่วยท่านที่โรงแรมนี้ ตำแหน่งสุดท้ายท่านเป็นรองนายกสมาคมผู้สื่อข่าวบันเทิงแห่งประเทศไทย ปัจจุบันท่านสิ้นบุญไปแล้ว

ประมาณ ๓๐ ปีมาแล้ว ผู้เขียนได้พบกับ ครูสุเทพ วงศ์กำแหง ที่โรงแรมคอนติเนนตัล สนามเป้า ตรงข้ามสถานีโทรทัศน์ ช่อง ๕ ผู้เขียนเป็นผู้จัดการโรงแรมนี้ ครูสุเทพ มาออกรายการทีวี แล้วแวะมาดื่มกาแฟ ได้คุยกันสองเรื่องคือ เรื่องภาพยนตร์ “สวรรค์มืด” ครูสุเทพรับบทพระเอก และเรื่องชีวิตตอนครูสุเทพไปขายถ่าน ท่านเป็นนักสู้ชีวิต ผู้เขียนประทับใจ “สวรรค์มืด” ที่ครูสุเทพเล่าให้ฟัง ฝังใจอยู่นานปี ...จะหาภาพยนตร์เรื่องนี้ได้ที่ไหน ?... อย่างไร ?

ปี ๒๕๕๘ ผู้เขียนสัมภาษณ์ โดม สุขวงศ์ ผู้อำนวยการหอภาพยนตร์(องค์การมหาชน) ที่หอภาพยนตร์ศาลาแดง ได้เห็นภาพหนังเรื่องนี้ในพิพิธภัณฑ์ภาพยนตร์ไทย และได้ชมหนังตัวอย่างที่ ผอ.หอภาพยนตร์จัดฉายขึ้น ผู้เขียนได้รับแผ่น ดีวีดี สวรรค์มืด จากหอภาพยนตร์และมูลนิธิหนังไทยที่เป็นเจ้าของลิขสิทธิ์ ได้ศึกษาดูหลายรอบ รักชอบมาก ด้วยความรักหนังคลาสสิก จึงค้นคว้าหาข้อมูลเพิ่มเติม และภูมิใจที่ โดม สุขวงศ์ เก็บฟิล์มเรื่องนี้ไว้อย่างดี เมืองไทยจึงมีหนังเก่าคลาสสิกดีๆ อวดชาวโลกได้

“สวรรค์มืด” หนังที่สร้างสรรค์แสดงถึงศิลปะวิทยาการด้านภาพยนตร์แนวละครเพลงอันไพเราะ ถือเป็นหนังคลาสสิกของไทยที่เป็นงานศิลปวัฒนธรรมอันทรงคุณค่า ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกภาพยนตร์ของชาติ ตั้งแต่ปี ๒๕๕๕

“สวรรค์มืด” หนังปี ๒๕๐๑ สร้างแบบละครเพลง (Musical Theatre) มีเพลงไพเราะประกอบถึง ๗ เพลง ดังนี้ “สวรรค์มืด”, “มนต์รักดวงใจ”, “พิศภาพดวงใจ”, “เทขยะ” ขับร้องโดย สุเทพ วงศ์กำแหง, “จนจริงไม่จนรัก” ขับร้องโดย สุเทพ – สืบเนื่อง กันภัย, “ภาวนา” ขับร้องโดย สืบเนื่อง กันภัย, “สอนหญิง” ( ครวญหา ) ขับร้องโดย เพ็ญศรี พุ่มชูศรี

กำกับการแสดงโดยปรมาจารย์ รัตน์ เปสตันยี บทประพันธ์โดย สุวัฒน์ วรดิลก (รพีพร) ถ่ายทำระบบ ๓๕ มม. มาตรฐานสากล ที่โรงถ่ายหนุมานภาพยนตร์ สร้างโดย คันจราภาพยนตร์ บันทึกเสียงในระบบ Sound on Film

เรื่องแรกของไทย ออกฉายครั้งแรก เมื่อวันที่ ๑๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๐๑ ที่ศาลาเฉลิมกรุง ก็อปปี้ฟิล์มกลับมาฉายใหม่ครั้งที่สอง ปี ๒๕๑๕ ที่เฉลิมกรุง และประสบความสำเร็จมาก ดาราดังร่วมแสดงเช่น เพ็ญศรี พุ่มชูศรี, พูลสวัสดิ์ ธีมากร, ชูศรี โรจน์ประดิษฐ์, ประสิทธิศักดิ์ สิงหรา, อดิศักดิ์ เศวตนันทน์, ชาลี อินทรวิจิตร ร่วมแสดงและประพันธ์เพลงประกอบ ดนตรีประกอบโดย สมาน กาญจนะผลิน และปรีชา เมตไตรย์

ครูสุเทพ วงศ์กำแหง รับบท ชู พระเอกหนุ่มยากจนคนซื่อ อาชีพเป็นคนลากรถขยะหาเช้ากินค่ำ โสด หล่อ อยู่คนเดียว ฉลาด รักเกียรติ รักศักดิ์ศรี ภูมิใจในอาชีพสุจริต น่ารักตรงชอบให้คนอื่นเรียกว่า คุณชูวิทย์ เขาบอกฟังไพเราะ เหมือนผู้ดีมีระดับ มีมานะตั้งใจเทขยะทุกวัน วันหนึ่งโชคดีพบนางเอกตาคม หน้าหวาน ยิ้มสุดสวย แสดงโดย สืบเนื่อง กันภัย (อดีตนางสาวถิ่นไทยงามปี ๒๔๙๙) รับบท เนียร ผู้ถูกทอดทิ้ง เป็นหญิงจรจัด อดมื้อกินมื้อ หิวโซ เธอทนหิวไม่ไหว ตัดสินใจวิ่งราวข้าวหมูแดง เจ้าของแจ้งตำรวจวิ่งตามจับจ้าละหวั่น ชูช่วยเธอให้ซ่อนในรถเข็นขยะ เธอหิวจะเป็นลม ชูพาไปกินข้าวที่บ้าน มื้อนั้นเป็นข้าวกับเนื้อเค็ม สุดท้ายทั้งคู่สนิทรู้ใจกัน จึงเกิดความรัก ใช้ชีวิตอยู่ร่วมกันในบ้านของชูแบบคนจน

“ชื่นใจจะงามล้ำเหลือจะเอ๋ย เราจนแต่เงินนะชื่นใจ แต่รักเราไม่เคยจน...” เป็นบทเพลงท่อนหนึ่งของ ‘จนจริงไม่จนรัก’หนังแสดงให้เห็นถึงความรักหวานซึ้งของหนุ่มสาว คนจน แต่ไม่จนรัก บริสุทธิ์น่ารัก ป้อนข้าวกัน แบ่งกันกินตามมีตามเกิด นางเอกรักนวลสงวนตัว กับบทเพลง “จนจริงไม่จนรัก” ร้องคู่กัน และเพลง “มนต์รักดวงใจ” พระเอกหาวิทยุมาให้นางเอกฟัง วิทยุมีแต่

เสียงดนตรี แต่ชูแอบไปร้องเพลงอยู่ด้านหลัง พระเอกร้องเพลงเก่ง ไพเราะ นี่คือจุดเด่นจุดขายของ “สวรรค์มืด” ในความเป็นภาพยนตร์เพลงโรแมนติก 
ทั้งคู่อยู่ท่ามกลางความแร้นแค้นในบ้านไม้เก่าๆ ด้วยความรักยิ่งใหญ่เหนือสิ่งใด วันหนึ่งชูต้องไปเป็นทหารรบในยามสงคราม วันที่จากลากัน ชูสัญญากับเธอว่า ถ้านาฬิกาตี ๘ ครั้ง ช่วงเช้าและค่ำ เขาจะส่งใจรักมาถึงเธอ ถ้าเดือนหงายหรือเดือนมืดเขาจะส่งความรักมาให้ ชูไปแล้วคิดถึงและเป็นห่วงเนียรมาก มีบทเพลงในหนังซึ้งตรึงใจผู้ชม ในสนามรบคืนเดือนมืด ทหารซ่อนอยู่ในหลุมหลบภัย ชูหยิบรูปคนรักขึ้นมากอดชื่นชมรำพันว่า ‘คิดถึงเนียรมากจ้ะ’ ร้องออกมาในบทเพลงชื่อ “พิศภาพดวงใจ” ดูแล้วซึ้งมาก เพลงนี้ยังได้รับความนิยมถึงทุกวันนี้

ฝ่ายเนียร เฝ้ารออยู่ทางบ้าน ไม่รู้ชะตากรรมของชู เธอลากรถขยะทำหน้าที่แทนชูวิทย์ ที่ฝากฝังหัวหน้าไว้ โดยบอกว่าเป็นน้องชาย วันหนึ่ง...พลิกชีวิตเธออย่างไม่คาดฝัน คุณนายหญิง รับบทโดยเพ็ญศรี ชุ่มชูศรี เดินผ่านมาหาบ้าน ทำสร้อยหล่นไว้ที่รถขยะ เนียรเก็บได้นำไปคืน คุณนายเห็นเป็นคนดีและจับได้ว่า เป็นผู้หญิงตัวคนเดียว จึงช่วยเหลืออุปการะ นำมาเลี้ยงเป็นบุตรบุญธรรม จากสาวจรจัด กลายมาเป็นลูกสาวเศรษฐี มีหนุ่มนักเรียนนอกฐานะดี

หมายปองจะมาสู่ขอ แต่เนียรไม่ชอบ เพราะหัวใจเธอมอบให้ชูวิทย์ และคิดถึงอยู่เสมอ คืนหนึ่งเธอฝันร้าย สะดุ้งตื่นทำรูปชูตกลงมาแตก เหมือนลางสังหรณ์ ขณะเดียวกันในสนามรบ ชูโดนระเบิดกระทั่งสูญเสียดวงตา บอดสนิททั้งสองข้าง เหมือนมีกระแสจิตส่งมา ความรักจริงมีพลังยิ่งใหญ่เหนือสิ่งใดมาขวางกั้นได้ทั้งสิ้น

ก่อนหนังจบ เนียรออกตามหาชู สุดท้ายได้พบกัน เนียรต้องมาดูแล เธอนำข้าวกับเนื้อเค็มมาด้วย เพื่อจะมาป้อนคนรักและกินด้วยกัน คิดถึงความหลังในบ้านเล็กหลังนี้ จังหวะที่เนียรเผลอ ชูแอบใส่ยาพิษลงไปเพื่อจะฆ่าตัวตาย แต่โชคดีเพื่อนแอบเปลี่ยนหลอดยาพิษออกก่อนหน้านี้ จึงไม่เป็นอันตราย หนังจบลงด้วยภาพพระเอกกอดนางเอก ด้วยความสุขและความประทับใจ ความรักจริงอยู่เหนืออุปสรรคใดๆ

“ฟ้ามืดสวรรค์มัว นึกเกรงน่ากลัว อกรัวใจสั่น ดั่งตะวันสูญสิ้น
สวรรค์รำไร ยามไร้จันทรา มืดฟ้ามัวดิน น้ำตาหลั่งริน กล้ำกลืน
เหลือเพียงหัวใจรักอันสดใสอยู่ไหนกันเล่า ช่วยปลอบเรายิ้มชื่น...”
หาฟังวันนี้ได้ใน YOUTUBE นะครับ