ภาพนี้แต่เดิมเคยเป็นที่ตั้งของ โรงภาพยนตร์ศรีปทุม โรงภาพยนตร์แห่งแรกของอำเภอหนองบัว จังหวัดนครสวรรค์ เริ่มตั้งแต่บริเวณที่ตั้งแผงขายหมู (ด้านซ้ายของภาพ) จนถึงร้านขายโทรศัพท์มือถือ (ด้านขวามือของภาพ) คือบริเวณหน้าโรงทั้งหมดครับ

โรงภาพยนตร์ศรีปทุม เปิดให้บริการช่วงระหว่างปี พ.ศ. 2505 ซึ่งเป็นยุคของภาพยนตร์ไทยที่ใช้ฟิล์ม 16 มม. เจ้าของซึ่งแต่เดิมนั้น ชื่อ หมอหลุย ปานขลิบ ซึ่งประกอบกิจการค้าขายยาสมุนไพร ในชื่อ ปานขลิบโอสถ พร้อม ๆ กับดำเนินกิจการโรงหนังศรีปทุมด้วย

โรงภาพยนตร์ศรีปทุม ใช้เครื่องฉายภาพยนตร์ ขนาดฟิล์ม 16 มม. จำนวน 2 เครื่อง คือ ยี่ห้อ อาร์ซีเอ (ไม่ทราบรุ่น) และยี่ห้อ วิคเตอร์ รุ่น 65-25 ปัจจุบันเหลือเพียงเครื่องฉาย วิคเตอร์ เครื่องเดียว แต่ก็อยู่ในสภาพดังที่เห็น

ภาพยนตร์ที่เข้าฉายในขณะนั้นเป็นภาพยนตร์ไทย ขนาดฟิล์ม 16 มม. พากย์สด ซึ่งก็ไม่ได้ฉายทุกวัน เพราะกว่าฟิล์มจะมาถึงนั้นต้องใช้เวลานาน ดังนั้นช่วงระหว่างที่รอฟิล์ม ก็ถือโอกาสนี้ ทำการฉายภาพยนตร์กลางแปลง พร้อมกับขายยาไปทั่วประเทศ ทั้งภาคเหนือ, ภาคอีสาน, ภาคกลาง และภาคใต้ โดยใช้เครื่องฉาย วิคเตอร์ เครื่องนี้ เนื่องจากบอดี้ (ตัวเครื่อง) มีความทนทานกว่า เครื่องอาร์ซีเอที่อยู่ในโรง

หนังที่นำมาฉาย (ทั้งในโรงและหนังขายยา) ในขณะนั้น จะเป็นหนังจีน หนังฝรั่ง หรือหนังอินเดียซึ่งต้องไปเช่ามาจากกรุงเทพ ฯ แล้วทำการฉายไปหลายที่ กินเวลาหลายเดือน จากนั้นจึงเดินทางกลับมา อ. หนองบัว เพื่อรอรับฟิล์มหนังที่ได้วางโปรแกรมไว้ และนำเครื่องฉาย วิคเตอร์ ไปติดตั้งอย่างเดิม

คุณสมควร ปานขลิบ เจ้าของร้านขายยาในปัจจุบัน ได้เล่าถึงเหตุการณ์หนึ่ง ซึ่งเป็นคำบอกเล่าของหมอหลุย ให้ผมฟังว่า มีลูกน้องคนหนึ่งได้ขโมยหัวฉายตัวนี้ไป ทำให้หมอหลุยต้องออกติดตามเป็นแรมเดือน จนไปพบหัวฉายเครื่องดังกล่าวอยู่ที่ อ. หล่มสัก จ. เพชรบูรณ์ จึงได้นำกลับคืนมา ตอนแรกทางครอบครัวจะแจ้งความคนที่ขโมย แต่หมอหลุยไม่ติดใจที่จะเอาความ ก็เลยปล่อยตัวไป และจากนั้นก็หายหน้าไม่กลับมาอีกเลย

เมื่อความเจริญเริ่มเข้าสู่ อ. หนองบัว คุณหลุยจึงตัดสินใจยุติกิจการโรงภาพยนตร์ ประมาณปี พ.ศ. 2510 และได้มอบที่ดินซึ่งเป็นที่ตั้งของโรงภาพยนตร์เพื่อสร้างเป็นตลาด โดยได้รื้อถอนโครงสร้างของโรงภาพยนตร์ออกทั้งหมด และเปลี่ยนเป็นร้านค้าดังที่เห็นในภาพ ส่วนคุณหลุยก็ดำเนินกิจการขายยาทั้งสมุนไพรและแผนปัจจุบันเพียงอย่างเดียว กระทั่งปี พ.ศ. 2520 คุณหลุยได้ตัดสินใจบวชเป็นพระและฉันแต่อาหารมังสวิรัติ จำพรรษาอยู่ที่วัดป่ามะเขือ (ชื่อเดิมที่ชาวบ้านเรียกกัน) และเปลี่ยนชื่อมาเป็นวัดหนองบัว (ไม่มีคำต่อท้าย แต่คนในพื้นที่จะคุ้นเคยกับชื่อแรกมากกว่า) จนกระทั่งดำรงตำแหน่งเป็นเจ้าอาวาส ปัจจุบันท่านได้มรณภาพเมื่อปี พ.ศ. 2548 สำหรับผมเองก็เคยบวชที่วัดแห่งนี้เมื่อช่วงเข้าพรรษาของปี พ.ศ. 2544 ด้วยความศรัทธาและความตั้งใจ แต่น่าเสียดายที่ผมไม่เคยได้เรียนถามเกี่ยวกับเรื่องนี้เลย

เลนส์ที่ติดมากับเครื่อง เป็นเลนส์ SIMPSON OPTICAL ผลิตในสหรัฐอเมริกา ขนาด 2 นิ้ว f/1.6

สำหรับเครื่องรุ่นนี้ใช้ไฟ 110 โวลต์ (ถ้านำมาใช้กับไฟ 220 โวลต์ในตอนนี้ ต้องต่อผ่านสเต็ปดาวน์ก่อน จึงจะใช้ได้)

ส่วนแหล่งกำเนิดแสง เป็นหลอดทรงกระบอก ขนาด 1000 วัตต์

ด้านหน้ามีช่องเสียบสัญญาณจากเครื่องเล่นแผ่นเสียง และไมโครโฟน โดยมีโวลลุ่มปรับอยู่ด้านบน

ด้านหลังเครื่องเป็นโวลลุ่มปรับแต่งเสียงทุ้ม-แหลม , ช่องเสียบลำโพง

ส่วนฟิล์มภาพยนตร์ 16 มม. ทราบว่า ทางร้านยังเก็บไว้เพียงเรื่องเดียว คือ "ดรรชนีนาง" เป็นหนังไทยครับ แต่ตัวฟิล์มกลับไปอยู่อีกห้องหนึ่ง แถมหากุญแจห้องเก็บของไม่เจออีกครับ และยังไม่รู้ว่าจะยังอยู่ในสภาพสมบูรณ์หรือไม่ ต้องยกยอดไปเป็นคราวหน้าละกัน

ต้องขอขอบคุณ คุณสมควร ปานขลิบและครอบครัวที่อนุญาตให้ผมได้บันทึกภาพและเรื่องราวดี ๆ อันมีคุณค่าให้คนรุ่นหลังได้ศึกษาครับ

ในความทรงจำของ อ. วิรัตน์ คำศรีจันทร์ จากกระทู้ "แรกมีของอำเภอหนองบัว จ. นครสวรรค์" ตอนที่ 1 ได้อธิบายดังนี้ครับ

v

v

เป็นโรงหนังขึ้นโครงด้วยเสาไม้ไม่กี่ต้นแล้วก็ปะโดยรอบด้วยสังกะสี 

          ใช้ท่อนไม้พาดบนตอม่อเป็นที่นั่งดูหนังเป็นแถวๆ  พื้นเป็นดิน มักฉายแต่หนังแขก ระหว่างฉาย จะมีคนเดินขายถั่ว อ้อยควั่น ตะโกนกันขโมงโฉงเฉง  คนดูหนังสูบยาฉุนควันคลุ้ง ความจุสัก 100 - 200 คน

^

^

ในยุคที่หนัง 16 มม. ครองตลาด หนังต่างประเทศ (ฝรั่ง, จีน, อินเดีย) ราคาถูกครับ แต่ถ้าเป็นหนังไทย ราคาแพงครับ

เมื่อวันจันทร์ (3 ส.ค.) ได้ไปถ่ายภาพเพิ่มเติมมาอีก คราวนี้เป็นฟิล์มภาพยนตร์ 16 มม. เรื่อง "ดรรชนีนาง" นำแสดงโดย แสน สุรศักดิ์, พิศมัย วิไลศักดิ์, งามตา ศุภพงษ์ ฉายครั้งแรกที่ ศาลาเฉลิมกรุง เมื่อวันที่ 10 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2504

(ภาพประกอบจากเว็บไทยฟิล์มเจ้าเก่า)

นี้คือกระเป๋าเดิมของภาพยนตร์เรื่อง "ดรรชนีนาง"

เมื่อเปิดออกมาแล้วก็เป็นแบบนี้ครับ

3 ม้วนซ้ายมือ คือฟิล์ม 16 มม. ไม่มีเสียงของหนังเรื่องนี้ [สันนิษฐานว่าน่าจะถูกซอยจนเหลือเท่านี้ (ประมาณ 110 นาที) เพราะหนังไทย ยุคฟิล์ม 16 มม. ในตอนนั้นหนังไทยจะยาว 2 ชั่วโมงครึ่งครับ ความยาว 4 ม้วน ม้วนละ 40 นาที] ส่วนม้วนขวามือสุดเป็นหนังขาว-ดำ พร้อมเสียง ไม่แน่ใจว่าเป็นหนังเรื่อง หรือหนังข่าว ยังไม่ได้เช็คครับ เพราะเวลาถ่ายภาพมีน้อย เลยต้องรีบ ๆ ถ่ายออกมาก่อน ที่สำคัญยังมีแผ่นเสียงสำหรับใช้เปิดเป็นแบ็คกราวด์อีก 3 - 4 แผ่น

ภาพสุดท้ายขวามือ คือบทพากย์ภาพยนตร์เรื่องนี้ กระดาษเก่าพอสมควร และตอนท้าย ๆ ขาดหายอีกต่างหากตอนนี้ผมนำออกมาพิมพ์ใหม่ ต้องทยอย ๆ ทำไป

ที่น่าสนใจก็คือ ตัวฟิล์มครับ คงต้องใช้เวลาพอสมควร เพราะมีความเสียหายจากการใช้งาน งานนี้...เหนื่อยสุด ๆ... คงต้องเป็นช่วงปิดภาคเรียนแล้วกระมัง