ย้อนรอย บรู๊ซ ลี

          ใครบ้าง ไม่รู้จัก  "บรู๊ซ ลี"   คำถามนี้สามารถถามได้ทั่วโลก ถ้าเอ่ยชื่อนี้ น้อยคนนักที่จะไม่รู้จัก เจ้าของตำนานกังฟูที่โด่งดังไปทั่วโลก และเป็นแรงบันดาลใจให้กับนักกังฟูรุ่นหลัง ๆ สืบมารวมถึงดาราดังในปัจจุบันไม่ว่าจะเป็น เฉินหลง เจ็ท ลี หรือแม้แต่ จา พนม ของบ้านเรา
ถ้า หนังเรื่องแรกที่สร้างตำนานความสำเร็จของ "จา พนม" คือ "องค์บาก"  หนังเรื่อง The Big Boss หรือ ไอ้หนุ่มซินตึ๊ง คือหนังบู๊เรื่องแรกที่สร้างชื่อให้กับเจ้าตำนานกังฟูอย่าง บรู๊ซ ลี  เช่นกัน
            หนังที่บรู๊ซ ลี แจ้งเกิดครั้งแรกนี้ ใครจะรู้บ้างว่า ถ่ายทำในเมืองไทยทั้งเรื่อง ! รวมถึงดาราประกอบอีกมากมายก็เป็นคนไทย
            คุณสืบสกุล แสงสุวรรณ มีการกล่าวเป็นข้อความสั้นๆ ลงในหนังสือวันดีคืนดี เกี่ยวกับบรู๊ซ ลี ไว้ว่า 
             "ฝน ในเดือนกรกฎาคมเทกระหน่ำทั่วท้องถนน การเดินทางมาโคราชของทีมถ่ายทำหนังฮ่องกงเป็นไปอย่างทุลักทุเล สายฝนโปรยปรายอยู่แบบนั้นตลอดทั้งคืน กว่าจะสร่างซาก็เป็นแรกเช้าวันใหม่...แดดยามสายเริ่มแรงจัด แผ่นรีเฟล็กซ์สะท้อนแสงแยงตาชาวบ้านที่ผ่านไปมา ชายหนุ่มรูปร่างสันทัดท่าทางน่ามองเดินทางมาสมทบ ทุกตารางนิ้วที่เขาเคลื่อนกายอยู่กลางกองถ่าย ส่องสว่างไม่แพ้ดวงอาทิตย์เบื้องบน และทันทีที่ผู้กำกับอู๋เจียเชียงนั่งลงกับเก้าอี้และร้องว่า "แอ็กชั่น" ชายหนุ่มคนนั้นกลับกลายร่างเป็น มังกร! "

          นั่นคือเหตุการณ์ในกองถ่ายหนังใหญ่เรื่องแรกของบรูซ ลี ที่ยกขบวนมาถ่ายทำที่เมืองไทย   ทันทีที่ออกฉายเมื่อต้นปีพ.ศ.2515 (1972) ในชื่อเรื่องภาษาไทยว่า ไอ้หนุ่มซินตึ๊ง (The Big Boss) กระแสความคลั่งไคล้ในตัวนักแสดงหน้าใหม่คนนี้ก็ระบาดไปทั่วเมือง  หนังเรื่องนี้ทำลายทุกสถิติของหนังจีนในบ้านเรา รวมทั้งในฮ่องกงและอีกหลายประเทศ

 

         
          หนังเรื่องแรกของ บรู๊ซลี นี้ ถ่ายทำในปี พ.ศ. 2514  เดินเรื่องในไทย ใช้ฉากในกรุงเทพฯ สระบุรี และ อำเภอปากช่อง จังหวัดนครราชสีมา  ซึ่งโลเกชั่นต่าง ๆ ในปัจจุบันยังคงอยู่ในสภาพเดิม บางแห่งก็เปลี่ยนแปลงไปบ้างตามกาลเวลา สำหรับในตัวอำเภอปากช่องโลเกชั่นในหนังเรื่องนี้ ส่วนใหญ่จะอยู่ที่ตัวเมืองปากช่อง บริเวณชุมชนริมสถานีรถไฟ โรงน้ำแข็งดำรงไทย และวัดสิริสัมพันธ์ (สำเพาอุปถัมภ์) ซึ่งตั้งอยู่กลางเมืองปากช่องในปัจจุบัน หลายคนอาจจะเคยผ่าน แต่ไม่เคยได้สังเกตในปัจจุบันสถานที่ต่าง ๆ ยังคงสภาพเดิม ทรุดโทรมบ้างตามกาลเวลา โดยเฉพาะวัดสิริสัมพันธ์ หรือที่ชาวปากช่องเรียกจนติดปากว่า วัดสังกะสี
           ผู้เขียนเห็นว่า ทางเทศบาลควรเข้ามาดูแล และสามารถจัดเป็นสถานที่ท่องเที่ยว Unseen ของปากช่องได้เลย แม้ว่าตัววัดอาจจะมีพื้นที่คับแคบ และไม่เหมือนวัดโดยทั่วไป เนื่องจากเป็นพื้นที่บริจาคของครอบครัวศิริสัมพันธ์ แต่หากมองในมุมของชาวต่างชาติแล้ว โดยเฉพาะผู้ที่รู้จักกับ บรู๊ซลี ย่อมตื่นเต้น เมื่อได้เห็นถึงสถานที่ ที่เคยมีดาราระดับตำนานมาเหยียบย่ำ  ตัวอย่างเช่น  บ่อน้ำบาดาล ในเรื่อง The sound of music ในประเทศออสเตรีย  ปัจจุบันกลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่มีชื่อมาก หากใครไปเที่ยวก็ต้องขอถ่ายรูปไว้เป็นที่ระลึก  "แค่บ่อน้ำนะครับ"  ต่างประเทศเค้ายังเอาเป็นแหล่งท่องเที่ยวได้เลย  หากว่าชาวปากช่อง สามารถที่จะนำโลเกชั่นต่าง ๆ ในภาพยนตร์ระดับตำนานเรื่องนี้มาเป็นจุดขาย คงจะเป็นจุดหนึ่งที่ช่วยส่งเสริมการท่องเที่ยวให้กับอำเภอให้ดียิ่งขึ้น

          โดยในเนื้อเรื่องของ The Big Boss  บรู๊ซ ลี รับบทเป็นหนุ่มน้อยจากแดนมังกรชื่อ เฉาอัน ที่เดินทางมาจากแผ่นดินใหญ่เพื่อหางานทำกับญาติชาวจีนที่มาทำงานอยู่ในเมืองไทยที่ล่วงหน้ามาอยู่ก่อนแล้ว (โดยฉากแรกที่พบกับญาติถ่ายที่ท่าน้ำเจ้าพระยา แล้วก็ตัดมาที่ชุมชนทางรถไฟอำเภอปากช่องเลย)  ก้าวแรกที่มาถึงก็เกิดเหตุที่เกือบจะทำให้เฉาอันได้ออกแรงหมัดมวยเลยทีเดียว ถึงแม้จะเป็นคนฝีมือหมัดมวยดี แต่เฉาอันนั้นรับปากแม่ที่เมืองจีนว่าจะไม่ชกต่อยกับใคร  โชคดีที่ญาติผู้พี่ ซึ่งเป็นหมัดมวยเหมือนกันผ่านมาพบ และกำหลาบพวกนักเลงออกไปได้ เฉาอันจึงสามารถรักษาสัญญาที่ให้ไว้กับแม่ได้ 

          ญาติของเฉาอันทำงานที่โรงน้ำแข็งในเมืองไทย ซึ่งเป็นกลุ่มชาวจีนที่ใช้แรงงาน จึงได้นำเฉาอันไปฝากงาน (ปัจจุบันคือโรงน้ำแข็งดำรงไทย อ.ปากช่อง) โรงน้ำแข็งที่เฉาอันเข้ามาทำงานนี้มีเจ้านายคือเถ้าแก่หาว (รับบทโดย ฮั่นอิงเจี๊ยะ ซึ่งเป็นคนกำกับคิวบู๊ของหนังเรื่องนี้ด้วย) ซึ่งการทำงานที่นี่ตอนแรกๆ ก็ดีล่ะครับ เพราะได้เจอเพื่อนร่วมงานที่ดี งานก็พอทำได้ไม่หนักเกิน แต่แล้วไม่นาน เฉาอันก็พบว่าเพื่อนร่วมงานของเขาหายตัวไปทีละคนๆ อย่างลึกลับ โดยที่เถ้าแก่หาวก็ทำเป็นไม่รู้ไม่เห็น จนทำให้เขาเริ่มสงสัย และ เมื่อเวลาผ่านไป ความจริงก็ปรากฏ ว่าเถ้าแก่ค้ายาเสพติด เปิดโรงน้ำแข็งเป็นธุรกิจบังหน้า โดยการซ่อนไว้ในก้อนน้ำแข็งแล้วก็ทำการขนส่ง ซึ่งเพื่อนร่วมงานของเขาที่หายตัวไปก็เพราะไปเจอยาที่ซ่อนอยู่ในน้ำแข็งนั่นเอง สุดท้ายก็ถึงวันที่หนุ่มบรู๊ซ ลีต้องออกแรงทวงความยุติธรรมคืนมา โดยบุกเดี่ยวไปที่บ้านของเถ้าแก่ห้าวซึ่งเต็มไปด้วยลูกสมุนมากมาย (บ้านของเถ้าแก่ใช้วัดสิริสัมพันธ์เป็นโลเกชั่น)
 

 

          ด้วยกำปั้นและลูกเตะในฉากบู๊ที่ในสมัยนั้นไม่เคยเห็นในภาพยนตร์เรื่องไหนมาก่อน ทำให้หลายฉากในเรื่องนี้เป็นฉากระดับตำนาน เช่น ฉากการต่อสู่ระหว่าง เฉาอันกับเถ้าแก่ห้าว โดยมีศาลพระพรหมตั้งอยู่ตรงกลางระหว่างการต่อสู้ ฉากแอคชั่นรวดเร็วและเอกลักษณ์เฉพาะตัวที่โดดเด่นของเขา ในการสร้างฉากแอคชั่นให้น่าสนใจมากขึ้น เช่น การใช้มือปัดปีกจมูก , การชิมเลือดตัวเองที่ไหลออกจากแผลขณะต่อสู้ หรือ การแผดเสียงดังแสบแก้วหูเพื่อข่มขวัญคู่ต่อสู้ รวมไปถึงการ "นำเสนอ" อาวุธแปลก ๆ ใหม่ ๆ เช่น "นันชัก" หรือที่เรารู้ในนาม "กระบองสองท่อน" เป็นต้น โดยหนังเรื่องนี้บรู๊ซ ลี แสดงร่วมกับ เหมียวเข่อซิ่ว (Mao Ke-hsiu หรือ Nora Miao) ดาราดังในยุคนั้น ซึ่งในเรื่องนี้ เธอเล่นเป็นตัวประกอบแม่ค้าขายน้ำแข็งใส

   
สิ่งหนึ่งที่ทำให้หนังของ "บรู๊ซ ลี" ทรงคุณค่าจนกระทั่งปัจจุบันได้ ก็เพราะ การที่เจ้าตัวเลือกจะไม่ปิดฉากหนังอย่างที่เอื้อให้เกิดภาพความเป็น "พระเอก" มากจนเกินไป   หนังของบรู๊ซ ลี มักจะจบลงโดยให้ตัวเอกได้รับผลจากการกระทำของตน โดยเฉพาะในสองเรื่องแรกของเขา คือ เรื่องนี้ และ เรื่อง "Fist of Fury" ที่ตัวละครเอกของลี ได้รับผลจากการกระทำที่ใช้ความรุนแรงในการตัดสินปัญหา   เพราะที่สุดแล้ว ตัว ลี เองก็คงไม่อยากจะให้ผู้ชมนับล้านที่นับถือเค้าเป็น "แม่แบบ" ,  เป็น "ฮีโร่ในใจ" ใช้ความรุนแรงตัดสินปัญหา .."ซึ่งสุดท้ายแล้ว ความรุนแรงก็เป็นเหมือนดาบสองคม ที่เมื่อใช้แล้ว อาจทั้งทำลายศัตรู  และทำร้ายตัวเราเองด้วย"   
ฉากการต่อสู้อันดุเดือด เร้าใจ ได้สร้างชื่อให้กับบรู๊ซ ลี อย่างรวดเร็ว ในสมัยนั้นหนัง The Big Boss ติดอันดับนำในฮ่องกงและที่อื่นในเอเชียอย่างรวดเร็ว และได้ไปฉายในโลกตะวันตก ในชื่อว่า Fists of Fury

 

          ก่อนหน้าที่จะโด่งดังในวงการจากหนังเรื่องนี้ บรู๊ซ ลีที่มีพื้นเพเดิมจากแถวฮ่องกง ได้อพยพไปอเมริกา ศึกษาต่อและทำงานที่นั่นหลายปี ถึงแม้เขาจะพยายามเข้าวงการบันเทิงหลายครั้ง เทสต์หน้ากล้องหลายหน แต่ยังไม่ประสบความสำเร็จเสียที ยกเว้นได้แสดงบทเล็กๆ ในซีรี่ส์ทีวีที่ไม่โด่งดังอะไรมากนัก ในที่สุดก็ย้ายครอบครัวกลับมามองหาลู่ทางใหม่ในฮ่องกง และได้รับโอกาสแสดงหนังเรื่องแรกที่สร้างจากทีมงานฮ่องกงในที่สุด ถึงแม้จะเป็นหนังต้นทุนต่ำ พล็อตเรื่องล้างแค้นที่ไม่ซับซ้อน แต่เปิดโอกาสให้บรู๊ซ ลีได้แสดงบนเด่นในฉากการต่อสู้มากกว่าครึ่งเรื่อง จนกลายเป็นเครื่องหมายการค้าประจำตัวของเขาไปในที่สุด

ลี และ ทีมงานจากฮ่องกง เดินทางมายัง อ.ปากช่อง จ.นครราชสีมา เพื่อใช้โรงงานน้ำแข็งที่นั่นเป็น โลเคชั่น ในการถ่ายทำ ตัวประกอบและนักแสดงในเรื่องอาจไม่เป็นที่คุ้นตาคอหนังฮ่องกงมากนัก ก็เพราะหนังเรื่องนี้ยังเป็นหนังทุนต่ำอยู่ และยังเป็นหนังเรื่องแรก ๆ ของบริษัทภาพยนตร์เล็ก ๆ ที่ชื่อว่า "โกลเด้น ฮาเวสท์"

 

          "โกลเด้น ฮาเวสท์" โอบอุ้ม บรู๊ซ ลี ที่บอบช้ำซมซานกลับมาจาก อเมริกา หลังจากโครงการหนังชุดทางทีวีที่เจ้าตัวเป็นค้นคิดขึ้นมา ถูกฝรั่งหักหลังชุบมือเปิบนำไปสร้างเอง โดยใช้ดาราฝรั่งมารับบทนำ ... ซีรี่ส์เรื่องที่ว่า คือ เรื่อง "Kung Fu" ที่นำแสดงโดย "เดวิด คาราดีน" นักแสดงหนุ่มที่มีบทบาทวนเวียนทางจอแก้วในฐานะตัวแสดงสมทบในขณะนั้น มารับบทนำเป็นครั้งแรก และแจ้งเกิดได้ในทันที(ซึ่งสุดท้ายก็มาเสียชีวิตปริศนาที่เมืองไทย)    

    

          กระทั่งเมื่อหนัง "The Big Boss" ออกฉาย "โกลเด้น ฮาเวสท์" และ "บรู๊ซ ลี" จึงเริ่มเป็นที่จดจำของคอหนังจีนที่เริ่มจะเบื่อหน่ายกับรูปแบบการสร้างแบบ เดิม ๆ ของ "ชอว์ บราเดอร์" ที่วนเวียนกับหนังกำลังภายในและเรื่องราวของเหล่าจอมยุทธ์กระบี่กระบองทั้งหลาย....ไม่ มีใครเคยเห็นลีลาท่าทางของมวยกังฟูแท้ๆ บนจอหนังจากตัวจริงเสียงจริงที่มีฝีมือระดับจอมยุทธอย่างบรูซ ลีมาก่อน มันทั้งพริ้วไหวสวยงาม ทว่ารวดเร็วและดุดัน
         ไม่กี่เดือนต่อมาหนังเรื่องที่สอง ไอ้หนุ่มซินตึ๊งล้างแค้น (Fist of Fury) ก็ออกฉาย  บรูซ ลี มาในบทเฉินเจิน ลูกศิษย์ผู้ล้างแค้นแทน ฮั่วหยวนเจี่ย ผู้อาจารย์ซึ่งถูกวางยาพิษตาย  คราวนี้หนังทุบทุกสถิติที่เรื่องแรกทำไว้   เฉพาะในฮ่องกง หนังทำรายได้มากกว่า 1 ล้านเหรียญสหรัฐฯ  ส่วนในไทยและสิงคโปร์ก็ทำรายได้ใกล้เคียงกัน

                 

            
         ต้นปีพ.ศ.2516 (1973) ไอ้ซินตึ๊งบุกกรุงโรม (The Way of the Dragon) หนังเรื่องที่สามของบรูซ ลี และเป็นหนังเรื่องแรกของเอเชียที่ไปถ่ายทำในยุโรป ถึงคิวออกฉาย  เรื่องนี้บรูซลีโชว์ฝีมือทั้งสร้าง เขียนบท ออกแบบการต่อสู้ กำกับ และแสดงนำเอง    ฉากการต่อสู้ท้ายเรื่องที่สนามกีฬาโคลอสเซียมกับแชมป์คาราเต้ของอเมริกานามชัค นอริส กลายเป็นฉากหนึ่งในความทรงจำของแฟนหนัง มันทั้งยิ่งใหญ่และที่เหนือกว่าความยิ่งใหญ่ มันคือความสง่างามของลูกผู้ชาย
ความสำเร็จของบรูซ ลี พุ่งขึ้นสู่จุดสูงสุดเท่าที่มนุษย์คนหนึ่งจะทำได้  โปรเจคหนังขนาดยักษ์ของฮอลลีวู้ดวิ่งเข้าหาทันที  การถ่ายทำดำเนินไปอย่างเร่งรีบเพื่อให้ทันกำหนดฉายในเดือนสิงหาคมเมื่อ ถ่ายทำหนังเรื่องที่สี่เสร็จ บรูซ ลี เดินหน้าในหนังเรื่องที่ห้าต่อทันที โดยเขาฝันไว้ว่าเรื่องนี้จะเป็นหนังศิลปะการต่อสู้ของเอเชียที่สมบูรณ์แบบ ที่สุด โดยเฉพาะกังฟูในแบบฉบับเฉพาะตัวของเขา 
            ขณะที่หนังเรื่องที่ห้าถ่ายฟุตเทจฉากการต่อสู้ไปได้เพียงสิบสองนาที  วันที่ 21 กรกฎาคม พ.ศ.2516 คนทั้งโลกต้องช็อคไปกับข่าวพาดหัวหนังสือพิมพ์ในเช้าวันนั้น

          บรูซ ลี เสียชีวิตกะทันหันอย่างมืดมิดไร้สาเหตุในคืนวันที่ 20  ความสับสนแผ่คลุมไปทั่วเกาะฮ่องกงและต่อมาขยายลามไปทั้งเอเชีย  เขาตายด้วยวัยเพียง 32 ปีเศษ ก่อนหนังเรื่องสี่ ไอ้ซินตึ๊งมังกรประจัญบาน (Enter the Dragon) จะเข้าฉายเพียงสามสัปดาห์ (หนังเรื่องนี้มาเข้าฉายเป็นโปรแกรมรับปีใหม่ 2517 ในบ้านเรา ทำรายได้ถล่มทลายลบสถิติทุกเรื่องที่ผ่านมาอีกครั้ง ฉากการดวลในห้องกระจกช่วงท้ายเรื่อง ได้รับการยกย่องว่าสุดยอด ถึงพร้อมด้วยศาสตร์แห่งกังฟูและศิลปะภาพยนตร์ และกลายเป็นหนึ่งในฉากแอกชั่นคลาสสิกตลอดกาลในโลกเซลลูลอยด์)

            ในพิธีศพของบรูซ ลี  ผู้ คนหลั่งไหลมาร่วมงานอย่างมืดฟ้ามัวดิน หลายคนหลั่งน้ำตา ขณะที่หลายคนก่นด่าสาบแช่งใครก็ตามที่ทำให้วีรบุรุษของเขาต้องจากไปก่อนเวลา อันควร มันกะทันหันจนเกินกว่าจะทำใจยอมรับได้จริงๆ  สอง เดือนต่อมา ศาลและคณะแพทย์ออกแถลงการณ์ว่าเขาเสียชีวิตเพราะสมองบวมเนื่องจากแพ้ยาแก้ ปวด เป็นการเสียชีวิตจากอุบัติเหตุ ไม่ใช่ฆาตกรรม
            ฮอลลีวู้ด ให้เกียรติบรูซ ลี ถึงขนาดจารึกชื่อไว้บนฮอลลีวู้ด วอล์กออฟเฟม เคียงบ่าเคียงไหล่กับนักแสดงชาติตะวันตก (ต่อมาเฉินหลงก็ได้รับเกียรติอันนี้เช่นกัน)  ขณะ ที่เมื่อปี 2548 (2005) ที่ผ่านมา ประเทศบอสเนีย ถึงกับสร้างอนุสาวรีย์ให้ในฐานะวีรบุรุษผู้เป็นตัวแทนการไม่แบ่งแยกเชื้อ ชาติ โดยมีผู้มาร่วมพิธีเปิดอนุสรณสถานแห่งนี้นับหมื่นคน คงไม่เป็นการเกินเลย หากจะกล่าวว่าเขาคือนักแสดงเอเชียคนแรกและอาจจะเป็นคนเดียวที่ฝรั่งยกย่องให้เป็นฮีโร่ 
            หากจะมองไปยังภูมิหลังของบรูซ ลีแล้ว เราจะพบว่านอกเหนือจากวิชามวยกังฟูที่เขาทุ่มเทฝึกฝนมาตั้งแต่เด็กแล้ว  เขา ยังเป็นปัญญาชนคนหนึ่งที่สนใจศึกษาวิชาปรัชญาอย่างเอาจริงเอาจัง ถึงขนาดฝากตัวเป็นลูกศิษย์ของกฤษณะมูรติ ปราชญ์ผู้ยิ่งใหญ่ชาวอินเดีย และสร้างห้องสมุดเพื่อเก็บหนังสือแนวปรัชญาไว้ที่บ้าน รวมถึงเขียนหนังสือแนวปรัชญาตะวันออกไว้ด้วย
             เขาเคยเข้าศึกษาวิชาปรัชญาจากมหาวิทยาลัยวอชิงตัน ก่อนจะออกมาตั้งสำนักฝึกสอนมวยกังฟูที่โอ๊คแลนด์ แคลิฟอร์เนีย  นอกจากนี้มังกรหนุ่มยังถูกเคี่ยวกรำทางการแสดงมาตั้งแต่เด็กจากพ่อที่เป็นนักแสดงงิ้วมาก่อน

            

            ทั้งหมดนี้เมื่อมาปรากฏในหนังใหญ่ของเขา มันจึงเปล่งประกายเจิดจ้าโดดเด่นอย่างไม่มีใครปฏิเสธ ทั้งศิลปะการต่อสู้  ฝีมือการแสดง ความบันเทิงชั้นดีของเนื้อหา และบทเจรจาที่คมคาย  โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเรื่องที่เขาเป็นผู้เขียนบท  ยังไม่ต้องพูดว่าบรูซ ลี  ยังทั้งกำกับและลงมือสร้างด้วยตัวเอง
            ถึง วันนี้ ครบ 37 ปีเต็มแห่งการจากไปของผู้ชายคนหนึ่ง ผู้ก้าวข้ามความเป็นนักแสดงผู้มีชื่อเสียงและประสบความสำเร็จอย่างยิ่งใหญ่ ไปสู่สถานะวีรบุรุษผู้เกรียงไกร มันคือสิ่งที่เกิดขึ้นเฉพาะกับ มังกร ผู้เป็นราชันแห่งมังกรเท่านั้น  

ขอขอบคุณข้อมูลประกอบจาก
www.wikipedia.org/wiki/บรู๊ซ_ลี ,www.bloggang.com: papharnet ,www.positioningmag.com ,www.oknation.net/blog/davidgypsy  http://www.khaoyaizone.com/blogs_show.php?uid=1350&bid=14 คุณยงยุทธ พิกุลสวัสดิ์