มหาวิทยาลัยเหมืองแร่ ปี 2548
บทประพันธ์โดย อาจินต์ ปัญจพรรค์

กำกับการแสดงโดย จิระ มะลิกุล
วิวัยจิตต์แจ้ง เรียบเรียงบทลงในคอลัมน์ศิลปวัฒนธรรมและบันเทิง และในพีเพิลซีนเว็บคนรักหนัง

เขียนบทความรำลึกถึงภาพยนตร์ดี บทประพันธ์ดี ผู้กำกับดี แต่ภาพยนตร์เรื่องมหาวิทยาลัยเหมืองแร่ พลิกล็อกหนังไม่ทำเงินเลย ฉายได้สองสัปดาห์ หนังจึงถูกถอดออกจากโรงทันที ขณะเขียนเรื่องนี้ปี2561 ต้องตกใจกับข่าวว่าคุณ อาจินต์ ปัญจพรรค์ ศิลปินแห่งชาติ สาขาวรรณศิลป์ ปี 2534อดีตบรรณาธิการนิตยสารฟ้าเมืองไทยรายสัปดาห์ผลงานเขียนเรื่องสั่นของท่านมากมาย ท่านเสียชีวิตลงในวันที่ 17 พฤศจิกายน 2561 ท่านเกิด 11 ตุลาคม ปี 2470 ท่านจากไปวัย 92 ปี เจ้าของบทประพันธ์เรื่องสั่นชุด เหมืองแร่ หนังสือชุดที่ขายดีที่สุดยาวนานถึงยุคนี้

คุณจิระ มะลิกุล กล่าวไว้ว่าได้อ่านเรื่องเหมืองแร่หลายรอบ ชอบมากจึงนำมาสร้างเป็นภาพยนตร์ซีนีม่าสโคปด้วยฟิล์ม 35 มม. ผู้เขียนเองสมัยเป็นนักศึกษาได้มีโอกาสอ่านเรื่องเหมืองแร่หนังสือของคุณอาจินต์และประทับใจมาก พอรู้ว่าเป็นภาพยนตร์ตั้งใจไปดูที่กรุงเทพฯ แต่หนังกลับฉายเพียงสิบกว่าวันออก สุดท้ายได้มาดูเรื่องนี้ที่จ.สุราษฎร์ธานี ทำให้คิดถึงตอนผู้เขียนเป็นเด็กๆบ้านคุณยายอยู่ที่ห้วยยอดตรัง หลังบ้านเป็นเหมืองแร่ดีบุก ผู้เขียนกับน้องชายไปวิ่งเล่นประจำ ในหนังสร้างได้ละเอียดดีเหมือนอยู่ในเหตุการณ์จริงๆ หนังพาย้อนเวลากลับไปในอดีต ดูแล้วต้นทุนการผลิตสูงต้องยกกองไปถ่ายทำที่เหมืองแร่ภาคใต้ ทั้งเรื่อง ทุกอย่างเน้นคุณภาพหนังเล่าถึงมิตรภาพของคนต่างวัย ที่ต้องมาอยู่รวมกันในเหมืองด้วยความรักความผูกพัน อันดีงาม หนังเล่าถึงชีวิตจริงของของชาวเหมืองมีให้เห็นการผจญภัยในชีวิตจริง 4 ปีที่ไปทางานในเหมืองแร่ดีบุก ของอาจินต์ ปัญจพรรค์อยู่ในเรื่องนี้ทั้งหมด ภาพถ่ายทำสวยทุกเฟรมบนจอหนัง งดงามถึงความยิ่งใหญ่ของทีมงานสร้าง บทหนังบางตอนสงสารจนน้ำตาซึมบางตอนยิ้มหัวเราะ บางฉากมีเล่าเรื่องผีในเหมืองแร่ เล่นเอาใจไม่ดี ดาราทุกคนแสดงดีหมด
มหาวิทยาลัยเหมืองแร่ หนังที่คนไทยควรได้ดู

เป็นภาพยนตร์ไทยที่ออกฉายในปี พ.ศ. 2548 เขียนบทและกำกับโดย จิระ มะลิกุล จากหนังสือรวมเรื่องสั้น ชุด เหมืองแร่ ของอาจินต์ ปัญจพรรค์ หนังเรื่องนี้ใช้งบประมาณสูงถึง 70 ล้านบาท แต่ล้มเหลวด้านรายได้ ฉาย 10 วันได้รายเพียง 19 ล้านบาท และสามารถคว้ารางวัลภาพยนตร์ยอดเยี่ยมถึง 3 สถาบันจากรางวัลสุพรรณหงส์ ชมรมวิจารณ์บันเทิง และคมชัดลึก อวอร์ด

เนื้อเรื่องย่อ

พ.ศ. 2492 อาจินต์ ปัญจพรรค์ อายุ 22 ปี นิสิตชั้นปีที่สองจากคณะวิศวกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ถูกรีไทร์ออก เขาจึงเดินทางไปปักษ์ 4ใต้ อาศัยรถขนหมูจากภูเก็ต มุ่งหน้าไปทำงานที่เหมืองกระโสม ตำบลกระโสม อำเภอตะกั่วทุ่ง จังหวัดพังงา หลได้พบและสัมภาษณ์งานกับ นายฝรั่ง (Anthony Howard Gould) เขาได้ฝึกงาน ติดตามนายฝรั่ง ทำงานใช้แรงงานแทนคนงานของเรือขุดสายแร่ดีบุก ที่เหมือง จากชีวิตนักศึกษาชั้นปี 2 จากจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย กลับไปใช้ชีวิตใน มหา'ลัย เหมืองแร่ 4ปี

ดาราแสดงมี
พิชญะ วัชจิตพันธ์ รับบท อาจินต์
ดลยา หมัดชา รับบท ละเอียด
สนธยา ชิตมณี รับบท ไอ้ไข่
นิรันต์ ชัตตาร์ รับบท พี่จอน
แอนโทนี โฮวาร์ด กูลด์ รับบท นายฝรั่ง
จุมพล ทองตัน รับบท โกต้อง
จรัล เพ็ชรเจริญ รับบท ตาแดง
ศรชัย จุลลางกูร รับบท พี่ก้อง
สุทธิพงษ์ นุ้ยสุชล รับบท พี่เหวง

เพลงประกอบ
You Are My Sunshine ของ Jimmie Davis
Short Trip Home ของ Edgar Mayer
เสียงครวญจากดวงใจ คำร้อง / ทำนอง และต้นฉบับขับร้องโดย สมยศ ทัศนพันธุ์
บุรงกากราตุอา ทำนองโดย ชัยภัค ภัทรจินดา (นิก กอไผ่)

เพลงประกอบภาพยนตร์ You are my sunshine เป็นเพลงเก่าตั้งแต่ ค.ศ. 1931 แต่งโดยจิมมี เดวิส และชาร์ลส มิตเชล เป็นเพลงประจำรัฐลุยเซียนา ทีมงานสร้างซื้อลิขสิทธิ์มาใส่ในภาพยนตร์ด้วยราคาแพงมาก

เดิมอาจินต์ ปัญจพรรค์ ตั้งใจว่าจะไม่ขายลิขสิทธิ์เรื่องนี้เพื่อมาสร้างเป็นภาพยนตร์แต่สุดท้ายท่านก็ยอมเห็นทีมงานตั้งใจมากและลงทุนสูงเป็นมืออาชีพทั้งทีม
บทภาพยนตร์เรื่องนี้เขียนบทตอนเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2547 ถึงเดือนพฤษภาคม 2547 และหาสถานที่ถ่ายทำ.ท้ายเหมือง ขึ้นมาเรื่อยๆจนมาสรุปเป็นที่ อ.คุระบุรี จ.พังงา
เรื่องนี้ได้รับคัดเลือกจากเทศกาลภาพยนตร์นานาชาติ ให้ไปฉายในสาขา A Window on Asian Cinema ฉลองครบรอบ 10 ปี เทศกาลภาพยนตร์นานาชาติปูซาน ปูซาน ประเทศเกาหลีใต้ ในวันที่ 6-14 ตุลาคม พ.ศ. 2548
หนังเรื่องนี้ยังได้รับคัดเลือกให้เป็นตัวแทนภาพยนตร์ไทยเข้าชิงรางวัลออสการ์ ครั้งที่ 78 สาขาภาพยนตร์ภาษาต่างประเทศยอดเยี่ยม 
เรื่องมหาวิทยาลัยเหมืองแร่นี้ขึ้นเป็นมรดกภาพยนตร์ของชาติ ในปี พ.ศ. 2556